Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze zakończyła realizację projektu „Digitalizacja starodruków oraz tek Archiwum Prof. J. Kostrzewskiego" ze zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze i Zielonogórsko-Gorzowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Paradyżu. Wszystkie publikacje znajdują się już w Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej.

Przypomnijmy, że na realizację tego zadania nasza Biblioteka otrzymała w 2021 roku dotację z Programu Operacyjnego „Kultura Cyfrowa” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Projekt zyskał także wsparcie finansowe Województwa Lubuskiego.

Biblioteka Norwida w Zielonej Górze wzbogaciła zbiory Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej o 30 tytułów starodruków. Powyższego wyboru dokonano ze względu na wysoki potencjał naukowy i kulturotwórczy, spośród najstarszych i najwartościowszych publikacji pochodzących z XVII i XVIII wieku, które do tej pory nie zostały zdigitalizowane. Dokonując selekcji z zasobu WiMBP wzięto pod uwagę przede wszystkim aspekt regionalny. W wyselekcjonowanym z ogólnego zasobu zbiorze poloniców rozszerzono kryterium doboru o tzw. „polonica graniczne” (w tym wypadku silesiaca, lusatica), których treść wskazuje na znaczące związki Śląska i Łużyc z Polską. Mając na względzie przyjęty zakres i zasięg dokumentów, w ich doborze sugerowano się potencjałem naukowym i kulturotwórczym dzieł oraz ich przydatnością dla badań regionalistów, historyków, religioznawców. Ustalając kryteria doboru dzieł, kierowano się również brakiem wymienionych pozycji w rejestrze druków zdigitalizowanych innych, znaczących w kraju bibliotek naukowych i publicznych. Tematyka wyselekcjonowanych dokumentów jest niezwykle obszerna i różnorodna, począwszy od dzieł teologiczno-religijnych, historycznych, społecznych, prawnych, poprzez programy szkolne, poezję, prace z dziedziny psychologii oraz matematyki. Oprócz, w znacznej mierze, lokalnego zakresu tematów, pod uwagę wzięto również typografię i geografię produkcji zabytkowych książek. Znaczną część z 30 tytułów poloników stanowią dzieła wydane na Śląsku i Łużycach, m.in. we Wrocławiu, Żarach, Legnicy, Żytawie. Kierując się chęcią jak najszerszego przybliżenia pasjonatom narodowej literatury cennego materiału badawczego, kompletowano zbiór poloników także pod względem struktury językowej. Dziesięć pozycji wytypowanych do digitalizacji wydano w języku polskim. Kompletując zabytkowy księgozbiór kierowano się również poszukiwanymi nierzadko przez środowiska naukowe odręcznymi proweniencjami, umieszczanymi na kartach ksiąg. Wymagający czytelnik świadomie bowiem skupia się na indywidualnych cechach egzemplarza, które czynią go przez to wartościowszym i niepowtarzalnym.
Ponadto w Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej umieszczona została także jedna teka z Archiwum Prof. Józefa Kostrzewskiego (teka nr 14 Pomorze Gdańskie). Zielonogórska Książnica w swoich zbiorach posiada wyjątkowej wagi źródło naukowe - rękopiśmienną spuściznę po wybitnym uczonym, nestorze polskiej archeologii, prof. Józefie Kostrzewskim, twórcy poznańskiej szkoły archeologicznej. Józef Kostrzewski prowadził liczne badania wykopaliskowe, między innymi w Biskupinie, w osadzie kultury łużyckiej. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 900 prac, w tym 11 monumentalnych syntez i monografii z zakresu prehistorii oraz wczesnego średniowiecza. Wśród zachowanych dokumentów znajdują się materiały warsztatowe oraz notaty badawcze skompletowane w 102, posegregowanych tematycznie, tekach. Zgromadzone dokumenty, zasięgiem topograficznym obejmują poszczególne regiony Polski, ale również tereny innych państw, m.in. Niemiec, Czech, Słowacji czy Skandynawii. Ważną pozycję spuścizny stanowią także rękopisy prac naukowych powstałe w czasie okupacji. Rozpoczęcie digitalizacji Archiwum jest bardzo oczekiwanym działaniem, bowiem w ostatnich latach obserwujemy ponowne zainteresowanie badaniami Józefa Kostrzewskiego. Archeolodzy poszerzają zakres badań, wracają do materiałów źródłowych dokumentujących wykopaliska, na nowo je interpretują. Co roku do Biblioteki Norwida przyjeżdżają naukowcy z całego kraju badać zawartość tek. Sukcesywna ich digitalizacja bardzo ułatwi pracę badaczy, a jednocześnie ochroni je i zapobiegnie naruszeniu pierwotnego układu materiałów w tekach. Poszczególne teki zawierają bowiem setki luźnych szkiców, notatek, fotografii stanowisk i odkopanych obiektów.
Biblioteka Zielonogórsko-Gorzowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Paradyżu wzbogaciła zbiory Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej o 11 starodruków (poloniców i silesiaców). Stanowią je prace o tematyce teologicznej i historycznej pochodzące z XVII w. (1), oraz XVIII w. (10). Wszystkie wyznaczone do digitalizacji dokumenty posiadają wysokie walory historyczne oraz naukowe. Dodatkowo, ze względu na przedstawiony zakres oraz zasięg chronologiczny, typograficzny i topograficzny, a także biorąc pod uwagę fakt realizacji przekazu prymarnego, stanowią cenny materiał badawczy.

Wszystkie pozycje ze względu na ich cenność i unikatowość są bardzo rzadko udostępniane czytelnikom. Głównym celem projektu było zabezpieczenie przed uszkodzeniem oraz degradacją części tych materiałów, stanowiących skarby polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury. Proces digitalizacji umożliwi korzystanie z zasobu w celach naukowych czy edukacyjnych dla użytkowników profesjonalnych i amatorów (m.in.: badacze, studenci, uczniowie, osoby prywatne, instytucje). Zdalne udostępnianie umożliwi korzystanie z zasobu nieograniczonej liczbie czytelników oraz prowadzenie prac badawczych na zbiorach bez udziału oryginalnych egzemplarzy, do których dostęp jest ograniczony z powodu ich wartości oraz podatności na zniszczenie.

Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz Województwa Lubuskiego.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida otrzymała w 2021 roku na realizację zadania: „Digitalizacja starodruków oraz tek Archiwum Prof. J. Kostrzewskiego ze zbiorów Biblioteki Norwida i Seminarium w Paradyżu” dotację w łącznej kwocie 113 505,00 zł z Programu Operacyjnego „Kultura Cyfrowa” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Lubuskiego.