Główni bohaterowie, Harriet i David, są pełni nadziei na pomyślne ułożenie sobie życia rodzinnego. I było im dobrze, umieli poprawnie organizować rodzinę… do czasu narodzin Bena. On zburzył dotychczasowe przyzwyczajenia. Powieść ta może być odczytana jako hiperbola – przejaskrawienie, przesadne wyolbrzymienie niepoprawnego zachowania Bena – objawy niedostosowania społecznego, trudności w nawiązywaniu relacji w domu, w rodzinie, w grupie rówieśniczej, duży poziom agresji. Diagnoza lekarska była zaskakująca, bo dziecko okazało się zdrowe, ale wymagające uwagi, innego sposobu postrzegania, zauważenia jego odmienności. Pisarka zastosowała silny środek wyrazu, by przykuć uwagę czytelnika. Pod maską Bena kryje się każdy z nas. Nosimy w sobie jego cechy – bunt, niesforność, różne sposoby niepoprawności i tym samym jesteśmy na różne sposoby uspokajani, by sprostać utartym, poznanym już formom oceny.

Doris Lessing uświadamia, że mamy trudności z pozytywną oceną spraw i ludzi nietypowych. Jak trudno zwalczać własne ograniczenia? Jak żyć, gdy burzy się plan, w którym nie uwzględnia się trudnych sytuacji, np. choroby i niepełnosprawności?

Współczesny model społeczeństwa tak silnie eksponuje odnoszenie sukcesu, że pod jego presją wręcz trudno o miejsce dla spraw zwyczajnie ludzkich, np. niepowodzeń.

Książkę „Piąte dziecko” można skomentować językiem Wisławy Szymborskiej „Zrodziliśmy się bez wprawy, i pomrzemy bez rutyny”. Zatem, należy z respektem traktować powodzenie, bo równie łatwo je stracić. Byłoby dobrze tak narządzić umysł, by mieć świadomość, że cały proces życiowy podlega zmienności.

Teresa Sawicka

DKK przy F.1
WiMBP w Zielonej Górze