W zbiorach specjalnych Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zielonej Górze znajduje się fragment kolekcji Wilhelma Ogoleita, który w przedwojennym Landsbergu czyli dzisiejszym Gorzowie Wielkopolskim był postacią bardzo znaną. Był to księgarz, antykwariusz i kolekcjoner w jednej osobie. W 1897 r. Wilhelm Ogoleit wspólnie z przyjacielem Johannesem Scharfem zakupili księgarnię i antykwariat „Friedrich Schaeffer & Comp.” przy ulicy Richtstrasse 5/6. Firma stała się niebawem na mapie Landsbergu instytucją bardzo ważną, bowiem prócz działalności księgarskiej i sprzedaży antykwarycznej dzieł sztuki prowadzono tam także działalność edytorską wydając pozycje regionalne, albumy i widokówki. Była tam także wypożyczalnia książek i czytelnia prasy. Organizowano koncerty, przedstawienia i prelekcje znanych osobistości.
W latach 90. XIX w., krótko po otwarciu firmy, Ogoleit zaczął nabywać pierwsze obiekty do swojej kolekcji. Tematem przewodnim zbioru stał się Johann Wolfgang Goethe i Friedrich Schiller. O jej zawartości tematycznej pisał: „Goethe i jego krąg. Goethe, Schiller, Herder, Wieland, weimarski dwór książęcy i sławni współcześni, którzy byli u Goethego z wizytą, korespondowali z nim lub wywarli wpływ na jego twórczość, wszyscy byli reprezentowani w mojej kolekcji”.
Temat zbioru wynikał z osobistych zainteresowań Wilhelma Ogoleita, fascynacji literaturą okresu „burzy i naporu”, teatrem i niespełnionej kariery aktorskiej.
Do kolekcjonerstwa Ogoleit podszedł bardzo profesjonalnie. Prowadził badania nad swoimi zbiorami, zlecał ich konserwację, konsultował z fachowcami problemy atrybucji. Każdy przedmiot w kolekcji opatrzony został numerem inwentarzowym oraz okrągłą pieczęcią „Sammlung Ogoleit”. Zbiór umieszczony we własnym mieszkaniu, w otoczeniu biedermeierowskich mebli i sprzętów pozyskanych od rodziny Goethego, udostępniał zwiedzającym w wyznaczone niedziele i sam z wielką pasją objaśniał historię każdego eksponatu.
Zgromadził około 8800 obiektów. Były to obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby, rzemiosło artystyczne, medale, książki.
W 1933 r. prezydent Niemiec Hindenburg przyznał Ogoleitowi „Medal Goethego”, którym honorowano osoby szczególnie zasłużone w upowszechnianiu dorobku i osoby wieszcza.
W 1944 r. w przewidywaniu nadchodzącej klęski Niemiec hitlerowskich większą część kolekcji, w piętnastu skrzyniach, Wilhelm Ogoleit zdeponował w sejfie Miejskiej Kasy Oszczędności, natomiast ekspozycja w mieszkaniu została nie zabezpieczona. Po wejściu do Gorzowa wojsk radzieckich kolekcja w kamienicy przy Richtstrasse 8 została zdemolowana i rozproszona. Do dziś nie wiadomo jaki był los przedmiotów złożonych w sejfie. To co się zachowało urzędnicy Starostwa Powiatowego w Gorzowie Wlkp. spisywali kilkakrotnie, a lista pozycji za każdym razem stawała się coraz krótsza.
Ocalałe przedmioty z kolekcji sukcesywnie przekazywano muzeum gorzowskiemu. Jednak to do Zielonej Góry trafił największy zbiór, głównie grafik i rysunków. Duży zbiór liczący 448 jednostek inwentarzowych nabyła Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze. Nasza biblioteka posiada 58 obiektów z dawnej kolekcji Wilhelma Ogoleita. Zakupiła je od osoby prywatnej w 1983 r.
Wśród nich najciekawsze to rysunek śląskiego malarza Josefa Raabe przedstawiający scenę z dramatu „Zbójcy” Schillera, grafiki Ferdinanda Ruscheweyha wg Petera von Corneliusa ilustrujące „Fausta” Goethego. Ciekawostką jest afisz teatralny do sztuki Schillera „Oblubienica z Messyny” odbity w 1859 r. w królewskiej drukarni w Dreźnie, wykonany techniką litografii.
Kolekcja Ogoleita (Sammlung Ogoleit) jest w trakcie digitalizowania i można ją już częściowa obejrzeć na stronie Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej, wpisując w wyszukiwarce nazwisko kolekcjonera, bądź „Sammlung Ogoleit”.

Maria Radziszewska