Historia Biblioteki datuje się od 3 maja 1947 roku. Wówczas to w 25-tysięcznej Zielonej Górze uroczyście otwarto pierwszą publiczną wypożyczalnię książek, która zapoczątkowała działalność Miejskiej Biblioteki Publicznej. Znajdowała się ona wraz z Powiatową Biblioteką, w nieistniejącym już budynku, przy ul. Jedności Robotniczej 45 i dysponowała 328 książkami.
W 1951 powołano Wojewódzką Bibliotekę Publiczną, a następnie w 1955 r. obydwie placówko połączono w Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną.
W 1956 r. WiMBP otrzymała nową siedzibę przy ul. Jedności Robotniczej 57. Do poprzedniego lokalu przeniesiono Oddział dla Dzieci, pierwszą tego typu placówkę w województwie, funkcjonującą już od 4 lat w Zielonej Górze.
Szybki rozwój miasta w latach pięćdziesiątych wpłynął na rozbudowę sieci bibliotecznej w Zielonej Górze. Pod koniec 1958 r. przy Starym Rynku 13 utworzono pierwszą filię biblioteczną nr 1. W krótkim czasie powstały następne placówki. W 1959 r. uruchomiono Filię nr 2 przy ul. Wrocławskiej, w 1960 Filię nr 3 przy al. Niepodległości. W latach następnych uruchamiano kolejne biblioteki filialne, obecnie jest ich 12.
Rozbudowa Zielonej Góry, istnienie prężnego środowiska literackiego, tworzenie się ośrodka naukowego, wzrost potrzeb i aspiracji mieszkańców spowodowały, że w połowie lat sześćdziesiątych podjęto intensywne starania o budowę gmachu odpowiadającego wymogom Biblioteki Wojewódzkiej. W 1968 r. przy al. Wojska Polskiego 9 rozpoczęto budowę nowej siedziby dwóch Bibliotek Wojewódzkich - Publicznej i Pedagogicznej. W siedem lat później oddano do użytku nowy, siedmiokondygnacyjny budynek o kubaturze 34 500 m3 i powierzchni 7 300 m2. WiMBP już wówczas nosiła imię Cypriana Norwida, które przyjęła w 1972 r., z okazji 25-lecia swej działalności. Estetyczne wnętrza, przestrzeń, światło, ciekawa jak na tamte czasy fasada, budziły duże zainteresowanie mieszkańców, którym w nowym budynku stworzono bardzo dobre warunki do korzystania z wcześniej zgromadzonych, bogatych i różnorodnych zbiorów. Jednocześnie przestrzenne magazyny pozwalały na systematyczne wzbogacanie ich o wartościowe nabytki. W nowoczesnym gmachu rozwinięto szeroką działalność upowszechnieniową.
Od 1976 r. rozpoczęto organizację ekspozycji prezentujących dorobek poszczególnych oficyn wydawniczych, indywidualne wystawy twórczości wybitnych polskich ilustratorów, miejscowych plastyków i fotografików. Ponadto wystawy tematyczne związane z rocznicami historycznymi, ważnymi wydarzeniami w regionie i kulturze. Powstało Muzeum Książki Środkowego Nadodrza, a w 1980 - Galeria Polskiej Ilustracji Książkowej. Tradycją Biblioteki stały się organizowane "Czwartki Lubuskie ", na których gościli prawie wszyscy znani w polskiej literaturze współczesnej pisarze. W ostatnich latach większość spotkań czwartkowych poświęcona jest promocji książek miejscowych autorów.
Biblioteka Wojewódzka ma również swoją oficynę wydawniczą - Pro Libris. Dotychczas wydano ponad 130 tytułów. Wspólnie z Zarządem Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich wydawane jest czasopismo "Bibliotekarz Lubuski". Zamieszczane w nim artykuły poruszają problemy związane z działalnością bibliotek różnych sieci, wyniki w czytelnictwie, a także ciekawe formy popularyzacji książki. Czasopismo przesyłane jest do bibliotek terenowych i samorządów lokalnych województwa. Od 2001 roku biblioteka wydaje także pismo literacko-kulturalne „Pro Libris", stanowiące lokalne forum literackie, niektóre numery poświęcając kulturalnej współpracy transgranicznej polsko-niemieckiej.
Podstawowe prace merytoryczne: gromadzenie, opracowanie, udostępnianie zbiorów, realizuje się przy pomocy komputerowego systemu zarządzania biblioteką – Programu PROLIB w formacie Marc-21. Program Oferuje użytkownikom dostęp do usług bibliotecznych na wysokim poziomie, tych bardziej tradycyjnych, jak wypożyczanie książek, filmów, muzyki, udostępnianie prasy, oraz tych bardziej zaawansowanych. Skalę możliwości nowoczesnej biblioteki pokazuje udostępniony w Bibliotece od 2014 roku System Udostępniania Zasobów Informacyjnych - SUZI. Czyni on korzystanie z biblioteki wygodniejszym i umożliwia użytkownikom czynny oraz twórczy udział w jej życiu. To olbrzymia baza artykułów naukowych z całego świata, opisów bibliograficznych, dostępna w jednej, prostej wyszukiwarce, to możliwość zorganizowania wideokonferencji, napisania recenzji, digitalizacji na żądanie, bądź nauki na platformie e-Learningowej.
Z wielu dokumentów bibliotecznych, często tych najcenniejszych, można również skorzystać nie wychodząc z domu. WiMBP od 2006 roku tworzy bowiem ich zamienniki cyfrowe i udostępnia je na platformie współtworzonej z Uniwersytetem Zielonogórskim - Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej. Jako instytucja o statusie naukowym Biblioteka wypełnia także nałożone na nią z tego tytułu obowiązki. Organizuje liczne konferencje naukowe i konwersatoria, prowadzi badania i wydaje materiały naukowe dotyczące szeroko pojętego zagadnienia bibliotekoznawstwa, m.in. „Historia książki na terenach pogranicza i jej rola w kształtowaniu społeczeństw wielokulturowych", „Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze". Tworząc bibliografię Ziemi Lubuskiej jest kopalnią wiedzy o regionie, a zgromadzony zbiór ciekawych archiwaliów przyciąga badaczy z Polski i Niemiec (archiwum archeologa J. Kostrzewskiego, archiwum cesarzowej Herminy von Reuss).
Prestiż w kraju i za granicą przynosi Bibliotece w Zielonej Górze także współ organizowany przez nią od 2011 roku Otwarty Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny, dostarczając uczestnikom i odbiorcom corocznej dawki dobrego humoru. Książnicę wzbogaca zaś o rysunki artystów z całego świata.
Rolą współczesnej biblioteki jest bycie tzw. „trzecim miejscem". Po domu i pracy to biblioteka staje się takim miejscem, gdzie człowiek bez względu na wiek i status materialny, może w atrakcyjny sposób spędzić wolny czas. Dlatego w każdym tygodniu Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. C. Norwida w Zielonej Górze ma do zaoferowania bogatą listę propozycji. Fani gier komputerowych spotykają się na turniejach, zainteresowani spotkaniami autorskimi na licznych promocjach książek. Młode mamy mają w Bibliotece swój „Klub mam", wielbiciele poezji i dramatu cykliczne imprezy w ramach „Salonu poezji" i „Czytelni dramatu". Jeśli użytkownicy wolą spotkania kameralne i chcą podyskutować, mogą to zrobić w otwieranych od 2006 roku Dyskusyjnych Klubach Książki. Dla turystów i mieszkańców miasta atrakcją jest działające od 2011 roku Muzeum Ilustracji Książkowej - jedyna tego rodzaju stała ekspozycja w kraju - gdzie znalazły miejsce największe cymelia, ukazujące rozwój ilustracji na przestrzeni wieków. W stałej ofercie Biblioteki są także wernisaże wystaw plastycznych w bibliotecznej galerii. Od 2013 roku na stronie internetowej biblioteki dostępna jest usługa umożliwiająca użytkownikom obejrzenie wszystkich agend bibliotecznych podczas wirtualnego spaceru.
Biblioteka kontynuując swoją długoletnią tradycję, podąża za nowoczesnymi rozwiązaniami i reaguje na zmieniające się zapotrzebowanie swoich użytkowników.